Wanneer tal van landen de dollar afzweren als betaalmiddel voor internationale handel, dan ontstaat daarmee een historische breuk. Deze publicatie behandelt de gevolgen van het mogelijke einde van de dollar als wereldreservemunt.
Op latere leeftijd was Salvador Dali nog steeds een gevierd kunstenaar die op pensioengerechtigde leeftijd actief deelnam aan het sociale leven. Hij bleef een extravagante en genereuze levensgenieter met een brede vriendenkring.
In ruim gezelschap werd er meermaals per week bijzonder goed gegeten in ietwat betere restaurants en was het telkens weer Dali die het feestje betaalde. In de jaren 70 en 80 gebeurde de betaling voor dergelijke hoge bedragen doorgaans met een bankcheque.
Wanneer de rekening kwam, haalde Dali zijn chequeboek boven, vulde het bedrag in, en ondertekende onderaan met een kunstzinnige en sierlijke handtekening. Maar zijn vulpen ging niet meteen terug in zijn vestzak.
Neen, Dali draaide de cheque om en bracht op de achterzijde enkele van zijn creaturen aan in de beeldtaal die hem zo typeerde. Wat overhandigde hij? Een cheque voor een bedrag van 50.000 peseta’s, omgetoverd tot een waar kunstwerk. Een echte Dali.
Waarom deze anekdote? Om te illustreren wat er gebeurt wanneer een cheque niet wordt geïnd of uitbetaald. De uitbaters waren namelijk van oordeel dat de waarde van dat stukje papier, een echte Dali nota bene, veel hoger was dan de debet-waarde van 50.000 peseta’s.
Omdat de uitbaters vasthielden aan het kunstwerkje, werden deze cheques nooit ‘gecashed’. Op deze manier kon Dali jarenlang rijkelijk dineren zonder dat er ooit geld van zijn rekening ging. Gratis feesten in ruil voor de gepercipieerde waarde van een stukje schuldpapier.
Maar wat wanneer er na verloop van tijd zoveel Dali’tjes in omloop zijn, dat die papiertjes hun exclusiviteit en vermeende waarde verliezen? Wat wanneer inmiddels zowat iedere uitbater op Las Ramblas een echte Dali in zijn kassa heeft liggen?
Wat, met andere woorden, wanneer al die restaurateurs plots toch verkiezen die 50.000 peseta’s op hun rekening gestort te krijgen, liever dan vast te houden aan een pentekening? Welnu, dat is exact wat dreigt te gebeuren met de dollar.
Wat gebeurt er wanneer thesaurieën wereldwijd zich realiseren dat dollar-gedenomineerd schuldpapier veel minder waarde heeft dan de boekwaarde? Wat als al die cheques of obligaties hun weg terugvinden naar de Amerikaanse bank?
Wat, met andere woorden, wanneer plots iedereen zijn dollars verkoopt en niemand nog dollars koopt? Dan wordt de VS overspoeld met het schuldpapier (t.t.z. dollars) dat het decennialang in omloop heeft gebracht en waarmee het ’s werelds grootste consument werd.
Contintentale drift
Wat we de voorbije weken meemaken, is niets minder dan een “continentale drift”. Het is onmogelijk om het lijstje up-to-date te houden, want ja, zo snel gaat het. Een beknopt overzicht van de voorbije weken;
– Turkije en Mexico hebben een aanvraag ingediend om aan te sluiten bij de BRICS.
– Chili en Argentinië solliciteerden reeds enige tijd geleden en hun toetreding tot die handelszone is nakende.
– Saudi Arabië verhandelt voortaan haar aardolie niet langer in dollars en diende de aanvraag in om aan te sluiten bij BRICS.
– Indië besloot om internationale handel met BRICS-landen voortaan niet in dollars, maar wel in haar eigen munt, de Rupi, te verrichten.
– China en Brazilië sloten op 30 maart 2023 een akkoord om elkanders munt, de Yuan en de Real, te gebruiken voor onderlinge transacties, en niet langer de dollar.
– Nigeria sloot een overeenkomst met Peking om olie te exporteren in ruil voor een ‘petro-yuan-obligatie’ die te allen tijde converteerbaar en opvraagbaar is in reëel goud op de Shanghai Gold Exchange.
– Voorheen sloten Iran en China reeds een gelijkaardige deal.
En zo gaat het maar door. Kortom: al deze landen, zowat 40% van de wereldeconomie en 80% van de wereldbevolking, kopen niet langer dollars om handel te drijven. En de dollars die ze aanhielden, die worden nu aan hoog tempo gedumpt en verkocht.
De omvang van het probleem is enorm. Buitenlandse investeerders hebben grofweg 33.000 miljard aan dollars uitstaan, waarvan 7.800 miljard aan obligaties. De Amerikaanse staatsschuld bedraagt ondertussen 130.000 miljard dollar, alle liabilities inbegrepen.
Dit kan echter enkel bij gratie van het uitgeven van de reservemunt en van de extreem lage rentevoeten die de Fed de afgelopen 15 jaar heeft weten te dicteren, tot negatieve intrestvoeten toe (als je inflatie meerekent).
De kruik gaat zo lang te water tot ze barst. Als Joe the Plumber meent dat inflatie vandaag reeds onhoudbaar hoog is in the States, dan kunnen deze prototypische middenklassers zich maar beter schrap zetten voor het soort Weimar-inflatie dat zich aankondigt.
Hieronder lijsten we zeven redenen op waarom de Verenigde Staten en de dollar in geen tijd hun status van ‘blue chip’ en “wereldreservemunt” verloren, en nu volledig in de verdrukking dreigen te geraken.
1. “Weaponisation” van de dollar
De VS heeft haar hand lelijk overspeeld in een verwoede poging om Rusland te destabiliseren. Haviken in Washington meenden dat zij over voldoende macht beschikten om de wereld erop te wijzen welk lot men ondergaat wanneer men Washington tegen de haren instrijkt.
Door de dollar als een wapen in te zetten, door sancties en embargo’s op te leggen, door een afvallige uit het SWIFT-betaalsysteem te duwen, en door een proxy-oorlog (Oekraïne) te financieren, meende men Rusland op de knieën te krijgen.
Die poging mislukte, en dat deed andere landen de ogen openen. Want wat de VS uit haat met een nucleaire supermacht als Rusland probeerde te doen, kan hen als derderangs-spelers (bijv: Indonesië, Mexico, Nigeria, Brazilië, of Angola) ook overkomen.
Het gebruiken van de dollar als wapen heeft dus een avers effect gehad. Wat moest dienen als afschrikkingsmiddel, werd een boemerang die nu onderweg is naar het aangezicht van de Amerikaanse politieke elite, het bankwezen, de industrie, en de gezinnen.
2. Militaire zwakte
De term “gunboat diplomacy” ontstond in de 19de eeuw, toen westerse mogendheden kanonneerboten gebruikten om handelsovereenkomsten en territoriale aanspraken in Azië en Afrika af te dwingen.
Tegenwoordig wordt het beschouwd als een vorm van dwangmatige diplomatie en een schending van internationale wetten. Maar het Amerikaanse leger heeft geen gebrek aan witte olifanten. Het blinkt uit in 20ste-eeuwse wapensystemen en verouderde technologie.
In een wereld van hypersonische torpedo’s en cyberoorlog lenen de Amerikaanse wapensystemen zich niet langer tot gunboat-intimidatie. Tal van andere mogendheden hebben wapensystemen die de bulk van de Amerikaanse militair areaal onbruikbaar maken.
Er wordt vaak gezegd dat het einde van een imperium begint met de eerste duidelijke nederlaag die het leger van dat imperium lijdt. Mogen we Oekraïne zo stilaan gaan zien als die nederlaag? Of was dat eigenlijk Afghanistan al? Vietnam misschien?
Wie er goed over nadenkt ziet: de VS is er sinds het einde van WOII niet meer in geslaagd een militaire confrontatie als overduidelijke winnaar te beslechten. De Koreaanse Oorlog is in wezen nog steeds niet beëindigd, en ook Irak eindigde in zwaar gezichtsverlies.
Zelfs uit Afghanistan werd het hypermoderne Amerikaanse leger verdreven door milities gewapend met Kalasjnikovs. En nu is er ook Oekraïne, waar men niet in staat is rollend materieel of voldoende munitie te leveren.
Objectieve tegenstanders bespeuren zwakte en ruiken bloed. De VS is duidelijk niet langer in staat oorlog te voeren zoals het dat ooit pretendeerde. De tijd waarbij men zomaar tapijten aan vrijheid en democratie uitstrooide boven onderbewapende derdewereldlanden is voorbij.
3. Basel III
Sedert 15 augustus 1971 is de dollar niet langer gedekt door goud. Sneller dan ooit tevoren verloor de munt daarmee aan waarde en explodeerde de “deficit spending”, wat leidde tot de hoogste schuldgraad in de geschiedenis van onze beschaving.
De schuld is dermate opgelopen dat het voor iedereen inmiddels duidelijk is dat Washington nooit nog de intentie zal hebben deze schuld af te lossen. Gaat de VS ten onder aan die schuld, dan resten haar slechts drie opties: failliet gaan, inflateren, of een grote reset.
De industriële en militaire macht die de ruggengraat waren van deze reservemunt zijn nu afgebrokkeld. En terwijl de Euro, Yen, Dollar, en Pond gedekt zijn door schuldpapier, zijn de Rand, Rupi, Yuan, Real, en Roebel gedekt door fysiek goud, commodities en grondstoffen.
Basel III is een reeks internationale voorschriften ingevoerd als reactie op de financiële crisis van 2008. De regelgeving heeft tot doel de stabiliteit en veerkracht van het banksysteem te verbeteren door de eisen voor het kapitaal en de liquiditeit van banken aan te scherpen.
Onder Basel III moeten banken meer en hoogwaardiger kapitaal aanhouden om potentiële verliezen op te vangen, en voldoende liquiditeitsbuffers aanhouden om financiële stress te kunnen weerstaan.
Eén van de gevolgen van Basel III was dat centrale banken goudvoorraden verkochten en in ruil meer winstgevende producten op hun boeken namen zoals T-bills en assets die een inkomstenstroom genereerden.
Dat keerde vanaf 2017 toen de Duitse Bundesbank – quasi onder de radar – haar goud begon op te vragen bij de New York Fed en bij de Bank of England. Bijna ogenblikkelijk werd dat voorbeeld gevolgd door landen als Tsjechië, Oostenrijk, Nederland, Hongarije, en Polen.
In 2018 gingen deze banken nog een stap verder en kochten meer goud aan dan in alle 60 voorgaande jaren samen. In 2019 verdubbelde dat aankoopvolume nogmaals. En dan komt de BIS met de verklaring dat goud weer zal worden beschouwd als “valuable liquid asset”.
Waren deze landen op de hoogte van de nakende reclassificatie van goud? Die vraag is minder relevant dan het gevolg: Oost-Europese landen buiten de Eurozone zullen hierdoor geneigd zijn zich eerder met de BRICS-zone te affiliëren dan met de Eurozone of dollarmarkt.
4. De Nieuwe Zijderoute
Het Belt and Road Initiative (BRI) en de Shanghai Cooperation Organisation (SCO) vormen samen de Nieuwe Zijderoute en is het grootste infrastructuurproject uit onze geschiedenis. Het is minder dan 20 jaar oud en heeft pas enkele jaren geleden echt tractie gekregen.
Op 29 maart 2023 vond De Tijd het nodig om de nieuwe zijderoute nog als “molensteen rond Chinese nek” te beschrijven. De journalist oppert dat de $240 miljard aan risicovolle leningen een dreiging vormt voor Chinese banken.
Bedenk dat het Chinese BNP $16.000 miljard bedraagt en dat deze $240 miljard aan risicovolle leningen gedekt zijn door een onderpand dat bestaat uit reële bouwwerken, infrastructuren, nutsvoorzieningen, mijnbouw, en grondstoffen.
BRI is een netwerk van infrastructuren, bancaire handelsafspraken, en onderlinge beschermingsakkoorden. Het omspant inmiddels de 13 OPEC-landen en deint van daaruit als een handelsnetwerk verder uit over heel Zuid-Amerika, Afrika, en Azië.
Het incorporeert ontelbare nieuwe havens waar bulkschepen richting China worden beladen met ertsen die via nieuwe spoorlijnen hun weg vinden vanuit het Afrikaanse of Zuid-Amerikaanse binnenland.
Tot die infrastructuur behoren ook containerdokken, krachtcentrales, zuiveringinstallaties, snelwegen, etc. Dit alles in landen die olie en goud produceren, minerale grondstoffen bezitten, en samen goed zijn voor 80% van de wereldbevolking en 40% van het globale GDP.
Daarbij komt dat steeds meer landen aansluiting zoeken bij dit netwerk, en de financiële structuur die erbij hoort. Zo zoekt Saudi-Arabië steeds meer toenadering tot China en Rusland, en gaan er stemmen op om hun petroleum niet langer in dollar te verkopen.
Als dit gebeurt, wordt dit de doodsteek voor de dollar als reservemunt. In ruil voor militaire bescherming stapte het Huis van Saud in 1975 in een overeenkomst met Washington en de MIC: Saudi Arabië zou al haar olie in dollar verhandelen.
In ruil injecteerde het die oliedollars in de aankoop van Amerikaans wapentuig en schuldpapier. Maar dat huwelijk loopt nu ten einde: Saudi Arabië sloot reeds bewapeningscontracten met OPEC-partner Rusland en is tevens waarnemend lid van de Shangai Cooperation Organisation.
Wanneer Saudi Arabië plots bijv. goud of yuan zal aanvaarden voor geëxporteerde aardolie, dan ziet geen enkel ander land zich nog genoodzaakt om dollars aan te houden om petroleum te kunnen aankopen, laat staan andere essentiële grondstoffen. Dan is het hek van de dam.
5. Totaal gebrek aan leiderschap
Misschien wel de voornaamste reden waarom de VS haar status van hegemoon en de dollar haar status van wereldreservemunt verliest. Washington is sedert het aantreden van de Biden-administratie een wespennest van muitende machtsfracties op ieder beleidsniveau.
Enkel de propaganda van een falend wereldrijk houdt de VS nog overeind, en de dreiging van steeds driestere militaire ingrepen. Maar die macht is tanend, en verwacht mag worden dat indien men de koers niet wijzigt, de dollar vroeg of laat helemaal onderuit gaat.
Nog nooit is de verdeeldheid namelijk zo groot geweest. Sinds de verkiezingen van 2020, waar op zijn zachtst gezegd grote onregelmatigheden bij zijn vastgesteld (maar die nooit onderzocht zijn geworden) tiert de corruptie welig.
Dit zijn de vijf redenen die er zijn om aan te nemen dat de dollar aan zijn laatste levensjaren bezig is. Vooral de steeds verder oplopende staatsschuld en de dalende sympathie voor de VS voorspellen niet veel goeds.
Als de dollar valt omdat iedereen dumpt en verkoopt, wat zijn dan de gevolgen op korte termijn?
– Een tsunami aan dollars richting de VS, wat leidt tot snel stijgende inflatie. In het Engels zegt men “when the chickens come home to roost”. Die dag komt, en het is nog maar de vraag hoe lang dat gaat duren.
– Als reactie daarop kan de Federal Reserve enkel escalerende rentevoeten inzetten, in de hoop dat monsterlijke verlies aan koopkracht op te vangen. Maar dat zal er dan weer voor zorgen dat de economie in de problemen komt.
– De inverse correlatie tussen intrestvoeten en “asset prices” (activa) zorgde ervoor dat lage intrestvoeten sinds 2008 de prijzen van reële activa tot recordhoogte duwden. Stort de dollar in elkaar, dan exploderen de intrestvoeten.
– Daarop storten de waarden van aandelen, obligaties, en vastgoed in elkaar. Andere assets zoals intellectueel eigendom (bijv. patenten), grondstoffen, nutsinfrastructuren, en landbouw blijven eerder gevrijwaard van een totale wipe-out.
– Dan dringt een beleidskeuzes omtrent een uitweg uit deze chaos zich op. De keuzes: een failliet, het doorstaan van hyperinflatie waartegen Weimar een lentewandeling bleek, of een grote reset onder bijv. de vorm van CBDC’s, al dan niet gedekt door fysieke goudvoorraden.
———–
Dit is een gastbijdrage van Joachim Van Wing. Wenst u zelf een gastbijdrage te schrijven voor Safecapital, neem dan contact met ons op via [email protected]
Noot: de opinies van gastauteurs reflecteren niet noodzakelijk de precieze opinie van onze redactie. Gastbijdrages worden vooral geselecteerd volgens degelijkheid van argumentatie.